Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova, 17 Nisan’daki basın toplantısında, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un 22-23 Nisan tarihlerinde Özbekistan’ın başkenti Taşkent’e resmî bir ziyaret gerçekleştireceğini duyurdu. Lavrov’un Özbekistan ziyareti sırasında Cumhurbaşkanı ile görüşmesi, Dışişleri Bakanı Bahtiyar Saidov ile detaylı müzakereler yapması bekleniyor.

Lavrov’un Taşkent temasları jeopolitik açıdan kritik önem taşıyor. Zira Rusya, Çin, AB ve ABD’nin bölgede özellikle Özbekistan’da artan faaliyetlerine karşı Orta Asya’daki özelikle de Özbekistan’daki etkisini korumaya çalışıyor. Lavrov’un ziyareti, bu çabanın diplomatik yansımasıdır.

Bilindiği üzere, 22 Ocak 2025’te Özbek Savunma Bakanı General Şehrat Hulmuhamedov, resmî bir ziyaret çerçevesinde Rusya Savunma Bakanı Andrey Belousov’un başkanlığındaki askerî heyeti kabul etmiştir. Yapılan görüşmeler neticesinde, Rusya ve Özbekistan Savunma Bakanları, 2025 yılına ilişkin ikili askerî iş birliği planını ve 2026-2030 dönemini kapsayan askeri stratejik ortaklık programını imza attılar. Bu nedenle, Lavrov’un ziyareti, söz konusu ziyaretin ardından önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Bir yandan Rusya Savunma Bakanı Belousov, Rusya’nın bölgesel güvenliğin tek garantörü olduğunu öne sürerek Özbek yönetimini dizginlemeye çalışırken, diğer yandan da Dışişleri Bakanı Lavrov, Özbekistan’ı yeniden “komşu yan ülke” konumuna döndürmek istiyor. Bu tanım, Özbekistan’ın büyük güçler mücadelesinde önemsiz bir figüran olduğunu hissettiriyor. Rusya, Özbekistan’ı uluslararası satranç tahtasında bir vezir değil, sıradan bir piyon olarak konumlandırıyor.

Malum olduğu üzere Özbekistan Cumhurbaşkanı’nın Fransa ziyaretinin ve özellikle bu ay başında düzenlenen ilk AB-Orta Asya Zirvesi’nin ardından, Mirziyoyev için ‘uzaktaki kıta’ (Avrupa) hiç olmadığı kadar cazip görünmeye başlamıştır. Özbek heyeti ile Amerikalı yetkililer arasında Washington’da gerçekleşen görüşmelerin ardından imzalanan maden anlaşması ile Özbekistan’ın DEAŞ’la mücadele koalisyonuna tam üyeliği, Çin’de endişelere yol açtı. Rusya, Çin’e karşı ihtiyatlı bir politika izliyor çünkü bu iki ülkenin bölgedeki ekonomik çıkarlarını koruma ve genişletme mücadelesinde ‘stratejik ortak’ görünümü altında aslında gizli bir rekabetin yattığı görülüyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un Özbekistan temaslarında hem güvenlik konularını hem de göçmen işçiler meselesini gündeme getirmesi beklenen bir durumdu. Özbekistan’ın Bağımsız Devletler Topluluğu ve Şanghay İşbirliği Örgütü üyeliği de Moskova’nın bölgedeki etkinliğini sürdürme politikasının bir gereğidir. Ukrayna savaşı ve Batı’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar ve getirdiği kısıtlamalar, Rusya’yı güney ve doğu Avrasya’ya bağlayan transit koridorların önemini daha da artırmıştır.

Bu bağlamda, Kuzey-Güney Uluslararası Ulaştırma Koridoru’nun rolü daha da önem kazanmıştır. Bu koridorun mesafesi, Afganistan üzerinden geçişinin sağlanmasıyla kısaltılabilir ve bu nedenle Rusya, Taliban hareketini resmi olarak “terör örgütleri listesi”nden çıkarmıştır. Lavrov şimdi de Özbekistan hükümetini Taliban konusunda ortak bir tutum almaya zorluyor. Özetle Rusya, bu ziyaretle Orta Asya’daki nüfuzunu korumayı ve pekiştirmeyi amaçlıyor.

Ey Özbek rejiminin liderleri! Unutmayın, Rusya yalnız değildir; Çin, ABD ve Avrupa da sömürgeci güçlerdir ve her biri eşit derecede tehlikelidir. Amaçları, Müslümanların ve zayıf halkların kanlarını bir sülük gibi emmek, onları her türlü saldırılarına ram etmek, aciz ve güçsüz bırakmak, sürekli yardım dilenen insanlar hâline getirmek ve insanların şerefini ve izzetini çiğnemek için sizi bir “çöp paçavrası” gibi kullanmaktır. Ne kadar itaat ederseniz edin, Kaddafi, Saddam ve benzerleri gibi sizi de bir gün satmaktan ve kullanıp çöpe atmaktan çekinmeyeceklerdir! Daha da kötüsü, Allah’ın gazabına uğrayacak, dünyada da ahirette pişman olacaksınız. Allah Subhânehu ve Teâlâ şöyle buyuruyor:

وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ مَعِيشَةً ضَنكاً وَنَحْشُرُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَعْمَى“Kim Benim zikrimden yüz çevirirse, mutlaka onun için sıkıntılı bir geçim vardır. Ve kıyamet günü onu, kör olarak haşredeceğiz.” ^{[Taha 124]} Açgözlü sömürgecilere boyun eğmeyin! Allah ve Rasûlüne itaat edin. Küfrün elinde zillete razı olmak yerine, İslam’ın izzetini tercih edin.

وَلِلَّهِ الْعِزَّةُ وَلِرَسُولِهِ وَلِلْمُؤْمِنِينَ وَلَكِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَا يَعْلَمُونَ“Halbuki asıl üstünlük, ancak Allah’ın, Peygamberinin ve müminlerindir. Fakat münafıklar bunu bilmezler.” ^{[Münafikun 8]}