دوستان عزیز، هرجایی‌که هستید، به حلقۀ جدیدی از برنامه(باحدیث شریف باشید) خوش آمدید!

برنامه را با تحیۀ السلام علیکم و رحمت الله و برکاته، آغاز می‌کنیم:

«عن عمرو بن شعيب عن أبيه عن جده قال: سئل رسول الله صلى الله عليه و سلم عن اللقطة فقال «ما كان في طريق مأتي أو قرية عامرة فعرفها سنة فإن جاء صاحبها وإلا فلك وما لم يكن في طريق مأتي ولا في قرية عامرة ففيه وفي الركازِ الخمس»

(رواه النسایی)

ترجمه: عمرو بن شعیب از پدر و جدش روایت نموده که از پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ در مورد مال یافته شده پرسیدند. پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: آن‌چه در راه عبور و مرور ویا در قریه‌ای مسکونی یافته شود، یک سال باید اعلان و معرفی شود تا صاحبش پیدا شود(و مال خود را تسلیم شود)؛ اگر در جریان یک سال صاحبش پیدا نشد، مال مربوط یابنده است(اگر فقیر باشد)؛ اما آن‌چه در غیر راه عبوری و قریۀ مسکونی یافت شود و از(رِکاز) چیزهای یافته شده از بطن زمین، خُمس(پنج یک) حصه آن به بیت المال داده می‌شود.

مفهوم حدیث:

مراد از رِکاز چیزهایی است که از گذشته‌ها در زمین دفن شده باشد؛ خصوصاً از دوران جاهلیت و بعداً در زمین شخصی کسی یافت شود، و خمس در آن بخاطری در بیت‌المال داده می‌شود که چیزهای قیمتی می‌باشند و به آسانی بدست می‌آیند و این عملیه یکی از مجرای تملیک است که شریعت اسلام آن را سبب ملکیت شخص قرار می‌دهد، و آن اسخراج چیزی‌ست که در بطن زمین باشد. استخراج معادنی‌که از بطن زمین بدست می‌آید، به دو شرط مربوط حکم رکاز می‌شود:

۱- این‌که کمیت آن محدود باشد و بزرگ بودن کمیت نسبت به فرد معتبر نیست، یعنی آن‌چه باقی ماندنی نیست، به حساب نمی‌آید.

۲- دیگر این‌که زمینی‌که از آن گنج یا معدن استخراج می‌شود، ملکیت خود شخص باشد، یعنی راه‌های عمومی و زمین‌های خشک و بی‌آب و علف یا لامزرع  و مانند آن نباشد.

در حکم چیزهایی‌که از بطن زمین استخراج می‌شود، آن‌چه‌که از هوا استخراج می‌شود؛ مانند: اکسیجن وغیره نیز شامل "قیاس" می‌شود، و نیز استخراج آن‌چه را که استفادۀ آن را شریعت اسلام مباح قرارداده، مشمول این حکم است.

والسلام علی من اتبع الهدی